در زبان ترکی استانبولی، زمان‌های گذشته برای بیان وقایعی که در گذشته رخ داده‌اند، بسیار پرکاربرد هستند. این زمان‌ها از ساختارهای مختلفی تشکیل شده‌اند که هر کدام برای موقعیت‌های خاصی به کار می‌روند. در این مقاله، به توضیح کامل زمان‌های گذشته در زبان ترکی استانبولی همراه با مثال‌ها می‌پردازیم.

۱. زمان گذشته ساده (Belirli Geçmiş Zaman)

زمان Belirli Geçmiş Zaman برای بیان اتفاقاتی استفاده می‌شود که در گذشته رخ داده و به پایان رسیده‌اند. این زمان معادل گذشته ساده در فارسی است.

ساختار:

فعل + (-dı/-di/-du/-dü یا -tı/-ti/-tu/-tü) + شناسه شخصی

برای انتخاب “d” یا “t” و همچنین “ı, i, u, ü”، قواعد هماهنگی آوایی اعمال می‌شود.

شناسه‌های شخصی:

Ben: -m

Sen: -n

O: -∅

Biz: -k

Siz: -niz / -nız / -nuz / -nüz

Onlar: -ler / -lar

مثال‌ها:

Geldim (آمدم)

Gördün (دیدی)

Yazdık (نوشتیم)

Konuştular (صحبت کردند)

۲. زمان گذشته نقلی (Belirsiz Geçmiş Zaman)

این زمان برای بیان اتفاقاتی به کار می‌رود که در گذشته رخ داده‌اند اما خود گوینده مستقیماً شاهد آن نبوده است. معمولاً برای بیان روایت، شنیده‌ها یا تجربیات به کار می‌رود.

ساختار:

فعل + (-mış /-miş /-muş /-müş) + شناسه شخصی

برای انتخاب “mış”، قواعد هماهنگی حروف صدادار اعمال می‌شود.

مثال‌ها:

Gelmişim (آمده‌ام)

Gitmişsin (رفته‌ای)

Yapmışlar (انجام داده‌اند)

Duymuşuz(شنیده‌ایم)

۳. زمان گذشته استمراری (Şimdiki Zamanın Hikayesi)

زمان گذشته استمراری برای بیان عملی به کار می‌رود که در گذشته در حال انجام بوده است.

ساختار:

فعل + (-ıyordu /-iyordu /-uyordu /-üyordu یا yordu) + شناسه شخصی

انتخاب “ı, i, u, ü” بر اساس قواعد هماهنگی حروف صدادار انجام می‌شود.

مثال‌ها:

Çalışıyordum  (کار می‌کردم)

Koşuyordun  (می‌دویدی)

Oynuyorduk  (بازی می‌کردیم)

Yazıyordular  (می‌نوشتند)

4. زمان گذشته بعید (Daha Önceki Geçmiş Zaman)

این زمان به ندرت در ترکی استفاده می‌شود و معمولاً در متون رسمی یا ادبی دیده می‌شود. برای بیان عملی که قبل از عمل دیگری در گذشته رخ داده است، استفاده می‌شود.

ساختار:

فعل + (-mıştı /-mişti /-muştu /-müştü) + شناسه شخصی

مثال‌ها:

Gitmiştim  (رفته بودم)

Görmüşlerdi(دیده بودند)

Yapmıştık  (انجام داده بودیم)

5- زمان گذشته شرطی (Şartlı Geçmiş Zaman)

برای بیان رویدادهایی که در گذشته رخ نداده‌اند، اما می‌توانسته‌اند رخ دهند (به‌صورت فرضی یا تخیلی) استفاده می‌شود.

ساختار:

ریشه فعل + -di/-miş + -se/-sa + پسوند شخصی

Bir gün arkadaşım bana İstanbul’a gitmeyi önerdi. Bu teklifi kabul ettim ve hemen hazırlanıp yola çıktık. İstanbul’a vardığımızda, çok yorulmuştuk, ancak bir kafede oturup dinlendik. Sonra bir müzeye gittik. Müzede çok güzel eserler vardı ve zaman çok hızlı geçti. O sırada arkadaşım, “Eğer daha erken gelseydik, daha fazla eser görebilirdik,” dedi. Ama zaten geç olmuştu, bu yüzden akşam yemeğimizi yedik ve otelimize döndük.

یک روز دوستم به من پیشنهاد کرد که به استانبول بروم. این پیشنهاد را پذیرفتم و بلافاصله آماده شده و به راه افتادیم. وقتی به استانبول رسیدیم، خیلی خسته شده بودیم، اما در یک کافه نشستیم و استراحت کردیم. سپس به یک موزه رفتیم. در موزه آثار خیلی زیبایی بود و زمان خیلی سریع گذشت. در همان لحظه دوستم گفت: “اگر زودتر می‌آمدیم، آثار بیشتری می‌دیدیم.” اما دیگر دیر شده بود، بنابراین شام خوردیم و به هتل برگشتیم.

Geçen hafta tatildeydim. İstanbul’a gittim ve çok güzel bir zaman geçirdim. Her gün sabah kahvaltı yaptıktan sonra, denize gidiyorduk. Bir gün arkadaşım beni aradı ve bana sinemaya gitmemi önerdi. Ben de kabul ettim ve birlikte sinemaya gittik. O gün çok eğlendik. Ancak, sinemadan çıkınca, telefonumu kaybetmiştim. Arkadaşım bana “Eğer telefonunu bulsaydık, hemen geri dönerdik” dedi. Ama o an zaten geç olmuştu ve ben evime dönmüştüm.

هفته‌ی پیش در تعطیلات بودم. به استانبول رفتم و وقت خیلی خوبی گذراندم. هر روز صبح بعد از خوردن صبحانه، به دریا می‌رفتیم. یک روز دوستم به من زنگ زد و پیشنهاد کرد که به سینما بروم. من هم قبول کردم و با هم به سینما رفتیم. آن روز خیلی خوش گذراندیم. اما وقتی از سینما بیرون آمدم، موبایلم را گم کرده بودم. دوستم به من گفت: “اگر موبایلت را پیدا کرده بودیم، فوراً برمی‌گشتیم.” ولی آن موقع دیگر دیر شده بود و من به خانه ام برگشته بودم.

نتیجه‌گیری:

در این مقاله، تمام زمان‌های گذشته در زبان ترکی استانبولی را بررسی کردیم و مثال های متنوعی برای هر کدام ارائه دادیم. استفاده از این زمان‌ها در مکالمات و نوشتار به شما کمک خواهد کرد تا زبان ترکی را بهتر درک کرده و آن را روان‌تر استفاده کنید. تمرین مداوم این زمان‌ها همراه با مثال‌ها و ترجمه‌های فارسی، می‌تواند به یادگیری شما کمک کند.